Lessen, advies, instrumentkeuze, repertoire
Ben je geïnteresseerd en zou je graag eens willen uitproberen hoe een portatief speelt, neem dan contact met me op. Wil je graag les op portatief? Ik geef les aan volwassenen (zie hiervoor de tarieven voor blokfluitles).
Ik kan me voorstellen dat je nog geen instrument hebt. Een gigantische investering hoef je niet meteen te doen. Kijk hiervoor eens op de site van orgelmaker Winold van der Putten uit Winschoten of die van de Zuid-Duitse portatief bouwers Stefan & Annette Keppler Winold heeft regelmatig een instrument te huur of te koop: momenteel een ‘regaal portatief’. Stefan Keppler heeft regelmatig aanbiedingen van tweedehands instrumenten; zijn nieuwe instrumenten zijn niet duur.
De portatieven die Ik bespeel zijn interpretaties van het portatief op het Memlinck altaar in Antwerpen en beschrijvingen van Arnout van Zwolle (1440). Ze zijn gebouwd door Winold van der Putten. Als pijpmateriaal hebben we aanvankelijk gekozen voor 98% lood, met tin en antimoon als toevoeging. Dat is mooi, warm van klank en boventoonrijk, maar wel ‘loodzwaar’. De laatste jaren hebben we geëxperimenteerd met andere materialen en nieuwe mensuren. Momenteel heb ik tinnen pijpen, die heel vol, dragend van toon zijn en prachtig mengen met andere instrumenten. Ze zijn ook iets krachtiger in de aanspraak, en belangrijk: lichtgewicht.
Op portatief ben ik geheel mijn eigen leermeester. Je zou kunnen zeggen dat ik in de oude muziekwereld de eerste ben geweest die in de 80-er jaren het instrument weer een plek heeft gegeven in de professionele concertpraktijk.
Sindsdien zijn er meerdere musici begonnen om het portatief als ‘hun’ instrument te maken. Bekende spelers zijn op dit moment o.a. Christophe Deslignes, Catalina Vicens, Guillermo Perez en Cristina Aliz Raurich.
Literatuur
Het portatief heeft, net als alle andere instrumenten uit de middeleeuwen en vroege renaissance, geen overgeleverd ‘eigen’ repertoire. Er is natuurlijk via het internet maar ook via de muziekhandel veel muziek uit die periode beschikbaar. Maar wat moet je dan kiezen, en klinkt het ook op portatief? Al die vragen zijn te beantwoorden en het levert u tegelijkertijd veel kennis over deze periode op. Wilt u iets spelen van Francesco Landini of toch liever wat uit het Lochamer Liederbuch, of denkt u toch liever nog wat verder terug, zoals de muziek van de trouvères? Het is allemaal vreselijk interessant en zeker ook te spelen op een portatief!
Hans Memlinck 
Hans Memlinck (detail)
Voor het uiterlijk diende het instrument op het grote schilderij (tweeluik) van Hans Memlinck (1433-1494) in het museum voor Schone Kunsten te Antwerpen.
Portatief naar iconografische voorbeelden van o.a. Hans Memlinck
Voor mijn ‘Fra Angelico’ instrument heeft Winold recentelijk messing pijpen gemaakt.
Het instrument is geïnspireerd op Fra Angelico (Museo San Marco, Firenze)
De pythagoreïsche stemming van dit kleine portatiefje is overgeleverd in een manuscript met de traktaten van Marchettus van Padua over Franco’s ‘Ars Cantus Mensurabilis’ (1325 – 1350). De pijpen van dit portatief zijn geïnspireerd op het traktaat fragment ‘sunt vero’. Dit fragment is een gedeelte uit het geschrift ‘Musica’ van Georgius Anselmi van Padua (kopie uit 1434). Beide teksten zijn gepubliceerd door C.J. Sachs in ‘Mensura Fistularum’ (1980).
